Przemoc domowa to jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla zdrowia psychicznego i fizycznego człowieka. Szczególnie niebezpieczna jest sytuacja, gdy sprawca przemocy pozostaje pod wpływem alkoholu, narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych. Uzależnienia i stosowanie używek często są katalizatorem agresywnych zachowań, które niszczą więzi rodzinne i prowadzą do tragicznych konsekwencji. W tym artykule przyjrzymy się, jak uzależnienia wpływają na przemoc domową, jakie mechanizmy psychologiczne za tym stoją i jakie kroki można podjąć, aby wyjść z tego destrukcyjnego cyklu.
Uzależnienia a przemoc domowa – jak są ze sobą powiązane?
Przemoc domowa w rodzinach, gdzie występują uzależnienia, nie jest zjawiskiem rzadkim. Alkohol, narkotyki czy inne używki mają ogromny wpływ na psychikę człowieka, powodując impulsywność, utratę kontroli nad emocjami i skłonność do agresji. Istnieje kilka mechanizmów, które łączą uzależnienia z przemocą domową:
- Obniżenie samokontroli – alkohol i narkotyki wpływają na układ nerwowy, zmniejszając zdolność do logicznego myślenia i panowania nad emocjami. W stanie odurzenia sprawcy przemocy często nie zdają sobie sprawy z konsekwencji swoich działań.
- Wzrost agresji i impulsywności – niektóre substancje psychoaktywne, zwłaszcza alkohol i narkotyki pobudzające (np. amfetamina, kokaina), prowadzą do wybuchów agresji, które często kończą się przemocą wobec najbliższych.
- Psychiczne uzależnienie od dominacji – osoby uzależnione, zwłaszcza od alkoholu, często mają potrzebę kontroli nad innymi. Przemoc psychiczna, manipulacja i zastraszanie to narzędzia, których używają, by utrzymać władzę w rodzinie.
- Ucieczka od odpowiedzialności – uzależnieni sprawcy przemocy często tłumaczą swoje zachowanie stanem odurzenia, umniejszając swoje czyny i obarczając winą ofiary.
Rodzaje przemocy domowej związanej z uzależnieniami
Przemoc domowa może przybierać różne formy, a każda z nich niesie za sobą poważne konsekwencje dla ofiar. Główne rodzaje przemocy związanej z używkami to:
- Przemoc fizyczna – bicie, kopanie, szarpanie, duszenie. Pod wpływem alkoholu lub narkotyków agresor często traci kontrolę i nie zdaje sobie sprawy z siły swoich działań.
- Przemoc psychiczna – zastraszanie, manipulowanie, kontrolowanie, upokarzanie i izolowanie ofiary. Sprawca, uzależniony od substancji, często stosuje emocjonalne szantaże i groźby.
- Przemoc ekonomiczna – osoby uzależnione mogą wykorzystywać finanse rodziny do finansowania swojego nałogu, pozbawiając bliskich podstawowych środków do życia.
- Przemoc seksualna – zdarza się, że osoby pod wpływem substancji psychoaktywnych dopuszczają się aktów przemocy seksualnej wobec swoich partnerów.
- Zaniedbanie dzieci – w domach, gdzie występuje uzależnienie, dzieci często są pozostawiane bez opieki, niedożywione, zaniedbane emocjonalnie i fizycznie.
Wpływ przemocy domowej i uzależnień na rodzinę
Przemoc domowa powodowana uzależnieniami nie dotyka tylko ofiary bezpośrednio – jej skutki odczuwają wszyscy członkowie rodziny, zwłaszcza dzieci. Skutki te mogą być długofalowe i prowadzić do poważnych zaburzeń emocjonalnych, problemów w relacjach międzyludzkich i niskiej samooceny.
- Dzieci dorastające w domach pełnych przemocy i uzależnień często cierpią na PTSD (zespół stresu pourazowego), mają problemy z koncentracją i niską samooceną.
- W dorosłym życiu mogą powielać wzorce przemocy i uzależnień, uznając je za normę.
- Partnerzy osób uzależnionych często wpadają w cykl współuzależnienia, usprawiedliwiając przemoc i zaniedbując własne potrzeby.
- Rodzina traci poczucie stabilności i bezpieczeństwa, co prowadzi do depresji, lęków i poczucia bezradności.
Jak przerwać cykl przemocy i uzależnień?
Wyjście z kręgu przemocy domowej i uzależnień jest trudne, ale możliwe. Wymaga jednak determinacji, wsparcia oraz często profesjonalnej pomocy. Oto kilka kluczowych kroków, które mogą pomóc ofiarom i sprawcom zmienić swoje życie:
- Świadomość problemu – uzależniony sprawca musi przyznać, że ma problem i że jego zachowanie krzywdzi bliskich. Ofiary przemocy powinny zdać sobie sprawę, że nie są winne agresji partnera.
- Szukanie wsparcia – ofiary przemocy powinny jak najszybciej skontaktować się z organizacjami pomocowymi, takimi jak Niebieska Linia, fundacje wspierające osoby doświadczające przemocy czy ośrodki interwencji kryzysowej.
- Podjęcie terapii – zarówno uzależniony sprawca, jak i ofiary przemocy mogą skorzystać z profesjonalnej pomocy psychologa, terapeuty uzależnień czy grup wsparcia.
- Rozważenie zgłoszenia sprawy na policję – jeśli przemoc w rodzinie eskaluje, należy podjąć kroki prawne w celu ochrony siebie i dzieci. Policja, sądy i ośrodki pomocy społecznej mogą pomóc w uzyskaniu zakazu zbliżania się dla agresora czy przyznaniu ofierze schronienia.
- Budowanie nowego życia – po wyjściu z toksycznego środowiska warto skupić się na odbudowie swojej pewności siebie, samodzielności i poczucia własnej wartości. Pomocne mogą być grupy wsparcia dla ofiar przemocy, kursy zawodowe czy warsztaty psychologiczne.
Podsumowanie
Przemoc domowa związana z uzależnieniami to poważny problem społeczny, który niszczy życie wielu rodzin. Uzależnienie od alkoholu, narkotyków czy innych używek sprawia, że agresorzy tracą kontrolę nad swoimi emocjami, a ich bliscy żyją w strachu i cierpieniu. Przerwanie tego destrukcyjnego cyklu wymaga świadomości problemu, wsparcia specjalistów oraz gotowości do zmiany. Istnieją organizacje i instytucje, które pomagają osobom doświadczającym przemocy – ważne jest, by sięgać po pomoc i nie pozostawać samemu z problemem.
Przemoc domowa nie jest prywatną sprawą – to problem, który wymaga społecznej reakcji. Jeśli jesteś ofiarą lub świadkiem przemocy, nie wahaj się szukać wsparcia. Pomoc jest dostępna, a wyjście z toksycznej sytuacji to pierwszy krok do nowego, lepszego życia.
Szukasz pomocy? Sprawdź terapię uzależnień w profesjonalnym, zamkniętym Ośrodku Leczenia Uzależnień Twoje Życie.